Η διάγνωση και η εξέταση για το άσθμα γίνεται μόνο από ειδικό ιατρό.

Για τη διάγνωση του άσθματος ο/η ιατρός σας θα σας πάρει ένα πλήρες ατομικό ιστορικό ξεκινώντας ενδεχομένως από την παιδική σας ηλικία.

Θα σας ρωτήσει αν έπασχε από άσθμα κάποιο μέλος της οικογένειας σας. Το θετικό οικογενειακό ιστορικό συνιστά παράγοντα κινδύνου για το άσθμα και σε αυτό εμπλέκονται πολλά διαφορετικά γονίδια. Η κληρονομική προδιάθεση δεν είναι πάντα αρκετή για την εκδήλωση βρογχικού άσθματος. Συνήθως στο βρογχικό άσθμα ρόλο παίζει ο συνδυασμός της γενετικής προδιάθεσης με την έκθεση σε παράγοντες κινδύνου (εκλυτικά αίτια).

Εξέταση για το άσθμα

Αμέσως μετά την λήψη του ατομικού και οικογενειακού σας ιστορικού θα πραγματοποιήσει κλινική εξέταση και στην συνέχεια o πνευμονολόγος σας θα ελέγξει την αναπνευστική σας λειτουργία. Πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην λήψη του ιστορικού σας καθώς αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στο να τεθεί η υποψία του βρογχικού άσθματος. 

Άσθμα και σπιρομέτρηση

Η αναπνευστική λειτουργία ελέγχεται κυρίως με τη σπιρομέτρηση.

Αυτή είναι μία πολύ απλή εξέταση.
Το μόνο που χρειάζεται να ακολουθήσετε τις οδηγίες του γιατρού σας και να φυσήξετε μέσα σε ένα μικρό σωλήνα.

Είναι µία εξέταση που βοηθά στην διάγνωση πολλών αναπνευστικών νόσων.
Η σπιρομέτρηση είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος για τους ιατρούς να αξιολογούν την απόφραξη (περιορισμό της ροής του αέρα). Είναι ανώδυνη, αναίμακτη και γίνεται µέσω μίας ειδικής συσκευής, του σπιρόµετρου. Η σπιρομέτρηση εκτιμά την αναπνευστική λειτουργία. Κατά την εξέταση της απλής σπιρομέτρησης θα σας ζητηθεί να φυσήξετε σε ένα μικρό σωλήνα που είναι συνδεδεμένος με ένα σπιρόμετρο. Έτσι µετριέται η ταχύτητα και η ποσότητα (ο όγκος) αέρα που µπορεί να εκπνεύσει ο εξεταζόμενος μέσα σε συγκεκριμένο χρόνο. Διαρκεί λιγότερο από 5 λεπτά και το µόνο που χρειάζεται είναι ο εξεταζόµενος να φυσήξει µε δύναµη τουλάχιστον τρεις (3) φορές.

Η σημαντικότερες μετρήσεις που γίνονται με την σπιρομέτρηση είναι η FEV1, FVC και ο δείκτης Tiffeneau.

FVC: Δυναμική ζωτική χωρητικότητα, είναι ο συνολικός όγκος αέρα που εκπνέεται σε μία βίαιη εκπνοή μετά από μία βαθειά εισπνοή.

FEV1: Δυναμικά εκπνεόμενος όγκος στο πρώτο δευτερόλεπτο, είναι ο όγκος αέρα που εκπνέεται κατά την εκτέλεση της FVC στο πρώτο δευτερόλεπτο.

FEV1/FVC: Δείκτης Tiffeneau. Με αυτόν τον τρόπο βλέπουμε το ποσοστό της FVC που εκπνέεται στο πρώτο δευτερόλεπτο.

Εάν η εξέταση για το άσθμα μέσω της σπιρομέτρησης, δείξει ότι έχετε απόφραξη  των αεραγωγών (χωρίς αυτό να είναι πάντα απαραίτητη προυπόθεση) τότε ο γιατρός σας μπορεί να σας δώσει ένα φάρμακο να εισπνεύσετε όπως η σαλβουταμόλη (το γνωστό σε όλους aerolin). Εάν κάποιες τιμές της σπιρομέτρησης βελτιώνονται μετά την εισπνοή του φαρμάκου πάνω από κάποια συγκεκριμένα ποσά, τότε η διάγνωση του άσθματος είναι πιθανή.

Εάν η εξέταση με την σπιρομέτρηση είναι φυσιολογική και η υποψία ότι πάσχετε από βρογχικό άσθμα είναι υψηλή τότε μπορεί να σας ζητηθεί να κάνετε μια πρόσθετη δοκιμασία, που ονομάζεται δοκιμασία πρόκλησης με μεταχολίνη. Η συγκεκριμένη δοκιμασία γίνεται σε συγκεκριμένα κέντρα και υποχρεωτικά υπό την επίβλεψη ειδικού. Μια άλλη δοκιμασία που μπορεί να σας κάνει ο γιατρός σας είναι να σας ζητήσει να γυμναστείτε στο άθλημα που σας αρέσει ή να τρέξετε σε ένα διάδρομο και αμέσως μετά να κάνετε σπιρομέτρηση.

Εάν η εξέταση δείξει ότι έχετε απόφραξη των αεραγωγών τότε ο γιατρός σας μπορεί να σας δώσει ένα φάρμακο για να εισπνεύσετε όπως η σαλβουταμόλη. Εάν οι τιμές της σπιρομέτρησης πριν την άσκηση σε σύγκριση με τις τιμές μετά την άσκηση είτε σε σύγκριση μετά την λήψη του φαρμάκου παρουσιάζουν κάποιες συγκεκριμένες διακυμάνσεις, όπως αυτές έχουν οριστεί από την GINA (παγκόσμια πρωτοβουλία για το άσθμα) η/και βελτιώνονται μετά την εισπνοή του φαρμάκου πάνω από κάποια συγκεκριμένα ποσά, τότε η διάγνωση του άσθματος είναι πιθανή (Άσθμα μετά από άσκηση).

Ένας άλλος τρόπος διάγνωσης του άσθματος είναι να σας δώσει ο γιατρός σας μια συσκευή που ονομάζεται ροόμετρο και να αξιολογήσει τις ημερήσιες διακυμάνσεις σας. 

Σε παιδιά μικρότερα των έξι ετών η διάγνωση είναι δυσκολότερη μιας και η διενέργεια σπιρομέτρησης είναι δύσκολη σε αυτές τις ηλικίες. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το παιδικό άσθμα επισκεφτείτε την ενότητα παιδικό άσθμα.

Ταλαντωσιμετρία και άσθμα

Παλμική Ταλαντωσιμετρία (Impulse oscillometry – IOS)

Η ταλαντωσιμετρία είναι μία σχετικά νέα μέθοδος εκτίμησης της αναπνευστικής λειτουργίας και σε πολλές περιπτώσεις δύναται να αντικαταστήσει την σπιρομέτρηση.

Η κυριότερη μέθοδος εκτίμησης της αναπνευστικής λειτουργίας είναι η σπιρομέτρηση. Η σπιρομέτρηση ωστόσο απαιτεί συνεργασία του εξεταζόμενου με τον εξεταστή. Πλέον υπάρχουν και άλλοι τρόποι εκτίμησης της αναπνευστικής λειτουργίας πιο εύκολοι, οι οποίοι δεν απαιτούν την απόλυτη συνεργασία τους ασθενούς.

Μία τέτοια μέθοδος που αρχίζει να αποκτά σημαντική αξία στην καθημερινή κλινική πράξη είναι και η ταλαντωσιμετρία.

Κατά την ταλαντωσιμετρία ο ασθενής καλείται να αναπνέει ήρεμα μέσα από ένα επιστόμιο. Κατά την διάρκεια της αναπνοής εκπέμπονται ηχητικά κύματα μέσα από το επιστόμιο (5Hz-20Hz). Μέσα από αυτή την εκπομπή των ηχητικών κυμάτων το ταλαντωσιόμετρο έχει την δυνατότητα να ανιχνεύει τις αντιστάσεις των αεραγωγών με τελικό αποτέλεσμα ο εξεταστής να μπορεί να βγάλει συμπέρασμα εάν υπάρχει κάποιου βαθμού απόφραξη είτε των μικρών είτε των μεγάλων αεραγωγών.

Επιπλέον ο εξεταστής μπορεί να χορηγήσει στον ασθενή κάποιο φάρμακο το οποίο ονομάζεται β-διεγέρτης και να κάνει τις μετρήσεις προ και μετά την χορήγηση του φαρμάκου. Η συγκεκριμένη εξέταση πριν και μετά την χορήγηση βοηθάει τον εξεταστή να εκτιμήσει την μεταβλητότητα των αντιστάσεων. Η μεταβλητότητα των αντιστάσεων είναι ιδιαίτερα σημαντική προκειμένου ο πνευμονολόγος να διαπιστώσει εάν έχει απέναντι του ασθενή με Ασθμα ή Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια. Βέβαια δεν είναι πάντα εύκολη και ασφαλής η διαφοροδιάγνωση μέσα από αυτή την εξέταση.

Η ταλαντωσιμετρία δύναται να χρησιμοποιηθεί στους ασθματικούς ασθενείς αλλά και στους ασθενείς με ΧΑΠ. Πλέον γίνονται προσπάθειες να χρησιμοποιηθεί και σε ασθενείς με άλλα νοσήματα των πνευμόνων. Επί του παρόντος δεν αντικαθιστά πλήρως την σπιρομέτρηση ωστόσο είναι ιδιαίτερη χρήσιμη στην εκτίμηση της αναπνευστικής λειτουργίας σε ασθενείς με αδυναμία συνεργασίας στην διενέργεια της σπιρομέτρησης, όπως είναι τα παιδία κάτω των 4 ετών και οι ηλικιωμένοι.